Krupajsko vrelo je prava oaza i prirodna retkost u istočnoj Srbiji. Vrelo je okruženo zelenilom i visokim drvećem, sa tirkiznom bojom vode, zbog čega mnogi kažu da izgleda “egzotično”.
Krupajsko vrelo koje je oko 40 metara dugačko i 17 metara široko posebno je zanimljivo zbog prozirnosti vode – čak do 6 metara dubine voda je potpuno prozirna. Fascinantna su i ronilačka istraživanja kojima je otkriveno da je vrelo duboko čak 70 metara, kao i da je prepuno tunela nekadašnje pećine. Kada su ronioci istraživali Krupajsko vrelo 1998. godine korišćeno je uže koje je bilo vezano za njih kako se ne bi izgubili u nizu prolaza i tunela koji se nalaze pod vodom.
Krupajsko vrelo i celo područje oko njega su zaštićeni kao spomenik prirode od nacionalnog značaja i kao jedan od najjačih kraških izvora u Srbiji.
Spomenik prirode Krupajsko vrelo, ustanovljen uredbom Vlade Republike Srbije, predstavlja jedan od najjačih kraških izvora u Srbiji i po morfologiji svog izvorišta, hidrološkim funkcijama i pratećim prirodnim obeležjima pripada grupi najreprezentativnijih gravitacionih vrela.
Vrelo se nalazi pri dnu anfiteatralnog obluka strmih, mestimično vertikalnih strana. Potok vrela, odnosno vrelska otoka ukupne dužine 435 metara, prvo otiče prema severu na dužini od 130 metara, a zatim skreće prema zapadu i posle nekih 300 metara uliva se u Krupajsku reku. Zbog izgradnje brane na otoci vrela visoke oko 3 metara vrelo danas ima izgled izduženog jezerca dužine 40 i širine 17 metara čija se voda atraktivnim vodopadom preliva preko krune ove ustave.
Od brane do mlina, vrelski potok teče kroz krečnjačku sutjesku strmih strana i slapovitog korita. Hidrološki režim vrela i njegova izdašnost nisu dovoljno ispitani. Kao i većina kraških izvora, ovo vrelo se odlikuje velikim promenama izdašnosti u toku jedne godine, a pogotovu u višegodišnjem periodu.
Kod zgrade mlina, nalazi se betonska česma sa pet metalnih cevi na kojima ističe topla voda temperature 26˙C i izdašnosti 6 – 10 lit/sek. Ova voda potiče iz prirodnog termalnog izvora koji je kaptiran i podzemno sproveden do česme. Desetak metara od česme je druga termalna pojava predstavljena izvorom u obliku minijaturnog vodoskoka koji je nastao na samoizlivnoj geološkoj bušotini.
Foto: Wikipedia (Miloš Krstić); Izvor: krupajskovrelo.com